แตงไทยถือเป็นแตงพื้นเมือง ที่คนไทยนิยมปลูกและนำมาทำของหวาน หรือกินเป็นผักสดจิ้มน้ำพริก ลักษณะต้นของแตงไทยเป็นไม้ล้มลุกเลื้อยไปตามดิน มีใบขนาดใหญ่ ทุกส่วนของลำต้นมีขนขึ้นปกคลุมตลอด มีดอกสีเหลือง ดอกตัวผู้และตัวเมียอยู่ในต้นเดียวกัน ผสมพันธุ์โดยแมลงที่มาตอม ผลรูปกลมยาวเป็นสีเขียวเมื่อยังดิบ และเปลี่ยนเป็นสีเหลืองเมื่อแก่ เนื้อในมีสีเหลืองอมเขียว อ่อนนุ่มปนร่วน รสจืดอมเปรี้ยวหวาน มีกลิ่นหอม คนไทยเรานิยมนำผลสุกมาหั่นเป็นชิ้นเล็ก รับประทานกับน้ำกะทิ เป็นขนมหวาน ส่วนผลอ่อนนำมาทำเป็นผักจิ้มน้ำพริก
ถิ่นกำเนิดจริงๆของแตงไทยอยู่ในแถบแอฟริกาและเอเชียใต้ แถวประเทศอินเดีย และน่าจะแพร่หลายเข้ามาในประเทศไทยเมื่อหลายร้อยปีมาแล้ว นับเป็นพืชในวงศ์เดียวกันกับบวบ ฟัก และแตงอื่นๆ ชอบอากาศร้อน จึงสามารถปลูกได้ทั่วทุกภาคของประเทศไทย แต่ลักษณะของผล รูปร่าง สี ก็จะแตกต่างกันไปนิดหน่อยตามภูมิภาคที่ปลูก ชาวสวนที่ปลูกแตงไทยจะซื้อเมล็ดพันธุ์จากพ่อค้า เนื่องจากแตงไทยมีหลากหลายสายพันธุ์มาก ต้องได้พันธุ์ที่ตลาดต้องการรับซื้อจริงๆ
การปลูกแตงไทย
การปลูกแตงไทยจะปลูกโดยการเพาะเมล็ด สิ่งสำคัญคือต้องได้เมล็ดที่มีคุณภาพ และเป็นสายพันธุ์ที่ตลาดต้องการ ชาวสวนที่ปลูกเป็นอาชีพ จะซื้อเมล็ดจากพ่อค้าที่มารับซื้อผลแตงไทย เพราะจะได้พันธุ์ที่ตรงกับที่พ่อค้าต้องการ
-คัดกรองเมล็ด
ก่อนอื่นคัดกรองเมล็ดด้วยการแช่ในน้ำ คัดเอาเมล็ดที่ลอยน้ำทิ้ง เอาเฉพาะเมล็ดที่จมมาขลิบปลายด้านแหลมด้วยกรรไกตัดเล็บ นำไปแช่ในน้ำสกัดชีวภาพ 2 คืน รากจะเริ่มงอก
-ลงถุงเพาะ
ดินร่วน 1 ส่วน แกลบดำ 1 ส่วน ปุ๋ยหมักชีวภาพ 1 ส่วน คลุกเคล้าให้เข้ากันใส่ถุงเพาะ รดน้ำให้ชุ่ม แล้วหยอดเมล็ดลงไป ซัก 2-3 วัน ต้นกล้าจะเริ่มออกเป็นใบแท้ 2 ใบ จึงนำไปปลูกลงแปลงได้
-เตรียมพื้นที่ปลูก
ไถพรวนดิน กำจัดวัชพืชแล้วตากแดดทิ้งไว้ประมาณ10-15 วัน เพื่อฆ่าเชื้อและแมลงในดิน จากนั้นทำการไถยกร่องให้ได้ขนาดร่องประมาณ 80 เซนติเมตร โรยปูนขาวให้ทั่วเพื่อฆ่าเชื้อและปรับสภาพดิน ใส่ปุ๋ยคอก และปุ๋ยเคมีสูตร 15-15-15 เพื่อให้แตงไทยได้รับอาหารอย่างเพียงพอต่อการเจริญเติบโต เสร็จแล้วใช้ฟางคลุมหน้าดินให้หนาพอสมควรเป็นอันเสร็จขั้นตอนการเตรียมดิน ถ้าเป็นไปได้ควรวางระบบให้น้ำด้วยระบบน้ำหยด เพื่อให้สะดวกต่อการจัดการให้น้ำ และสามารถผ่านปุ๋ยแคมีลงไปในน้ำได้เลย
ลงมือปลูก
รดน้ำที่แปลงให้ชุ่มด้วยน้ำผสมน้ำหมักชีวภาพ แยกฟางออกเพื่อหยอดเล็ดลงหลุม หลุมละ 4-5 เมล็ด ผ่านไปซัก 3 วัน เมล็ดจะเริ่มงอกออกเป็นต้นจึงเริ่มคัดเอาไว้เฉพาะต้นที่สมบูรณ์
-ดูแลแตงไทย
ผ่านไป 3 สัปดาห์ ให้ใส่ปุ๋ยสูตร 15-15-15 อีกที ให้ละลายใส่ผ่านระบบน้ำหยดได้เลย ในช่วงนี้ควรหาสารกำจัดแมลงไว้ฉีด ควรจะเป็นพวกที่หมักจากน้ำหมักชีวภาพกับพืชจำพวกสะเดาหรือสูตรอื่นๆ และให้ฮอร์โมนที่ช่วยในการติดดอกและผล ฮอร์โมนควรจะให้ไปเรื่อยๆจนกว่าผลจะแก่ รอจนถึงสัปดาห์ที่ 4 แตงไทยจะเริ่มออกดอก และเป็นผล เมื่อแตงไทยอายุได้ 45 วันจึงให้ปุ๋ยสูตร 15-15-15 อีกครั้ง ช่วงนี้แตงไทยจะมีขนาดประมาณกำปั้น ให้ใช้ฟางรองบริเวณก้นลูก เพื่อป้องกันแมลงในดิน และคอยจัดระเบียบให้ผลได้รับแสงแดดอย่างเต็มที่ ทั่วถึงทั้งลูก(คอยพลิกกลับด้านบนล่าง) อย่าให้ฟางหรือใบมาบังแสงแดด
เก็บเกี่ยวผลผลิต
แตงไทยอายุครบ 2 เดือน จะเริ่มเก็บเกี่ยวได้แล้ว ช่วงนี้ผลจะเริ่มเปลี่ยนจากสีเขียวเป็นสีเหลือง เหลืองมากน้อยขึ้นอยู่กับว่า ตำแหน่งของมันโดนแดดมากน้อยหรือเปล่าด้วย ชาวสวนต้องพิจารณาร่วมกันทั้งการเปลี่ยนสีและอายุของแตงไทย แต่ไม่ควรปล่อยให้สุกจนเกินไป จะเก็บไว้ได้ไม่นาน ส่วนเมล็ดถ้าหากต้องการเก็บไว้เพาะ ก็ให้คว้านแยกเมล็ดออกมาจากเนื้อ ล้างให้สะอาด เอาเฉพาะเมล็ดไปตากแดดให้แห้ง เก็บใส่ภาชนะปิดฝาเอาไว้ปลูกในคราวต่อไป
ชาวสวนจะบ่มแตงไทยด้วยแก๊ส ในขั้นตอนของการขนส่ง โดยเมื่อเรียงแตงไทยขึ้นรถเป็นชั้นๆ แต่ละชั้นจะมีฟางวางรองขั้นไว้ เราก็จะแทรกแก๊สเข้าไปตรงฟางขั้นนั้นเลย โดยแยกแก๊สห่อในกระดาษเป็นห่อเล็กๆ แทรกไว้ให้ทั่ว ในอัตราส่วนแก๊สแบบเกล็ด 1 กิโลกรัม บ่มแตงไทย 300 กิโลกรัม แตงไทยจะถูกบ่มอยู่ในรถจนถึงที่หมายประมาณครึ่งวันก็จะสุกพร้อมกันอย่างทั่วถึง มีกลิ่นหอมพร้อมขึ้นแผงขาย
แตงไทยถือว่าเป็นพืชที่ปลูกได้ไม่ยากมาก เพราะมีความทนทานต่อโรคและแมลงสูง การดูแลก็ไม่ค่อยยุ่งยาก หากเข้าใจสภาพดินและพื้นที่หาจังหวะใส่ปุ๋ยและฮอร์โมนให้ดี จะได้แตงไทยลูกโตงามๆ ขายได้กำไลหลักหลายหมื่นบาทต่อไร่เลยทีเดียว
